En España, conviven varias especies de flebotomos, pero son dous, Phlebotomus perniciosus e Phlebotomus ariasi, os que transmiten o parasito Leishmania infantum, causante da leishmaniose, unha enfermidade endémica en España, Portugal e os países da conca mediterránea.
O protozoo Leishmania infantum contaxia principalmente os cans, aínda que tamén pode provocar leishmaniose cutánea e visceral no home. Segundo a Organización Mundial da Saúde, a leishmaniose afecta principalmente as poboacións máis pobres do planeta, estando asociada á malnutrición, os desprazamentos de poboación, as malas condicións de vivenda, a debilidade do sistema inmunitario e a falta de recursos. É endémica en gran parte de África, Asia e algúns países de América do Sur.
Aínda que en España, principalmente na zona central do país, xa se informou de casos de leishmaniose cutánea e visceral humana, estes son sucesos illados, aínda que cabe lembrar o recente brote da leishmaniose visceral humana que tivo lugar na Comunidade de Madrid durante 2010 e 2011.
A detección de novas especies potencialmente patóxenas de Leishmania nunha zona determinada ten implicacións na saúde humana ou animal. De feito, tras a irrupción das técnicas moleculares nos estudos epidemiolóxicos, diferentes especies de Leishmania (moitas delas consideradas tropicais), asociadas ao xénero Sergentomyia, están a ser detectadas en todo o mundo. Debido a iso, ampliar esta detección a outras especies de Leishmania noutras especies vectoras é importante.
Agora, un grupo de investigadores da Facultade de Veterinaria da Universidade de Estremadura, en colaboración con expertos do Instituto de Hixiene e Medicamento Tropical de Lisboa, detectou mediante técnicas de bioloxía molecular, ADN de Leishmania en Sergentomyia minuta. A caracterización das secuencias de ADN obtidas polas análises filoxenéticos revelaron unha estreita relación con Leishmania tarentolae, así como con cepas patóxenas humanas e caninas de orixe asiática, neste caso procedentes de China, e descritas anteriormente como Leishmania sp.
Con este achado publicado na revista Parasitology Research, os investigadores estremeños pretenden chamar a atención das autoridades e outros grupos de investigación sobre a importancia de estudar outros vectores de Leishmania, xa que é esencial para o seguimento e control da enfermidade.
“Segundo os nosos datos, esta é a primeira identificación de flebotominos naturalmente infectados con Leishmania tarentolae en España. Cremos que a posible infección doutras especies de flebotomos con outras especies de Leishmania no noso país debe terse en conta nos estudos epidemiolóxicos a realizar en áreas onde a leishmaniose é endémica”, afirma o investigador Daniel Bravo Barriga, autor da tese doutoral que sobre este tema verá a luz proximamente e membro do Grupo que traballa na liña de investigación sobre vectores e enfermidades vectoriais en Estremadura, que financia o goberno rexional e coordinada polos profesores Reina, Frontera, Serrano e Pérez-Martín.
Coñecer mellor a xenética dos parasitos
“Estes resultados poñen de relevo a importancia dun coñecemento máis profundo da xenética e a diversidade dos parasitos que circulan nos vectores, así como da necesidade dunha vixilancia continuada destes”, engade Bravo Barriga. Por tanto, os científicos recomendan investigar os ciclos de vida e os posibles fornecedores do parasito no noso ecosistema, pois axudará a profundar na epidemioloxía deste parasito.
Leishmania tarentolae é unha sauroleishmania que infecta habitualmente a lagartos (na súa maioría geckos da especie Tarentolae annulae), pero non é considerado patóxeno para os seres humanos. Con todo, os científicos non descartan o feito de que estes parasitos poidan causar infeccións asintomáticas nas persoas. Realizáronse ensaios en laboratorio que demostraron a súa capacidade de infectar células fagocíticas humanas, nas que o parasito adquire a forma amastigote, invasiva no fornecedor vertebrado, aínda que non hai evidencia clara da súa replicación eficiente dentro dos macrófagos.
A detección de novas especies potencialmente patóxenas de Leishmania nunha zona determinada ten implicacións na saúde humana. “Hoxe máis que nunca hai que considerar o concepto de ‘unha única saúde’. A saúde do home, a saúde animal e medio ambiente están intimamente interrelacionadas. Moitas patoloxías humanas son, nunha significativa porcentaxe, de orixe animal”, declara David Reina, outro dos autores.
Ademais, os científicos están de acordo en que o cambio climático terá efectos sobre as enfermidades transmitidas por insectos, aínda que as consecuencias son aínda incertas. As temperaturas máis cálidas ou unha maior humidade facilitarían a multiplicación de vectores como os mosquitos, pero a propagación de enfermidades depende á súa vez doutros moitos factores sociais e ecolóxicos.
Referencia bibliográfica:
Daniel Bravo-Barriga, Ricardo Parreira, Carla Maia, Juan Blanco-Ciudad, Maria Odete Afonso, Eva Frontera, Lenea Campino, Juan Enrique Pérez-Martín, Francisco Javier Serrano Aguilera & David Reina. 2016. “First molecular detection of Leishmania tarantolae-like DNA in Sergentomyia minuta in Spain”. Parasitology Research, 115 (3), 1339-44.
Fonte: SINC
